پرسشها

1- عهد نامه مالک اشتر توسط چه کسی نقل شده و به دست ما رسیده است؟
ج: اصبغ بن نباته مجاشعی از یاران ویژه حضرت علی علیه‏السلام
2- کتاب شریف نهج‏البلاغه حاوی چند خطبه و کلام است؟
ج: نهج‏البلاغه حاوی 241 خطبه و کلام و دعا است که در بخش خطبه‏ها جمع آوری شده است.
3- نامه هشتم نهج‏البلاغه را امام علی علیه‏السلام به چه کسی نوشته است؟
ج: جریربن عبدالله بجلی هنگامی که او را به سوی معاویه فرستاد.
4- کلام صد و هشتاد و یک نهج‏البلاغه درباره‏ی چه کسانی است؟
ج: درباره‏ی گروهی از سپاهیان کوفه
5- واژه «السخطه» به چه معنی است؟
ج: نارضایتی و بغض
6- نامه شصت و پنجم نهج‏البلاغه را امام علی علیه‏السلام برای چه کسی فرستاده است؟
ج: معاویه
7- درباره‏ی معاشرت با مردم امام علی علیه‏السلام در کلمه قصار دهم نهج‏البلاغه چه مطلبی را بیان می‏فرماید؟
ج: خالطوا الناس مخالطه ان متم معهابکوا علیکم و ان عشتم حنوا الیکم.
با مردم آن چنان معاشرت کنید که اگر بمیرید بر مرگ شما اشک ریزند و اگر زنده بمانید به شما عشق ورزند.
8- کلام صد و هشتاد و چهار نهج‏البلاغه در چه زمینه‏ای بیان شده است؟

[ صفحه 6]

ج: پاسخی است به یکی از خوارج به نام برج بن مسهرطائی هنگامی که شخص مذکور با صدای بلن به طوری که امام بشنود گفت: لا حکم الا لله
9- واژه «الجد» به چه معنی است؟
ج. سعی و کوشش
10- نامه شصت و چهارم نهج‏البلاغه را امام علی علیه‏السلام برای چه کسی فرستاده است؟
ج: معاویه
11- امام علی علیه‏السلام درباره‏ی پرهیز از فتنه‏ها و برخورد با آن چه مطلبی را در کلمات قصار نهج‏البلاغه بیان می‏فرماید؟
ج: کن فی الفتنه کابن اللبون، لاظهر فیرکب، و لا ضرع فیحلب.
در فتنه‏ها مانند شترکم سن و سال باش! نه پشتی که سوار شوند و نه سینه‏ای که بدوشند.
12- امام علی علیه‏السلام در خطبه اول نهج‏البلاغه رسالت پیامبران را چگونه معرفی می‏فرمایند؟
ج: فبعث رسله، و واترالیهم انبیاءه، لیستادوهم میثاق فطرته، و یذکر و هم منسی نعمته، و یحتجوا علیهم بالتبلیغ، و یثیروا لهم دفائن العقول و یروهم آیات المقدره...
پیامبرانش را در میان آنها مبعوث ساخت، و پی در پی رسولان خود را به سوی آنان فرستاد، تا پیمان فطرت را از آنان مطالبه نمایند و نعمتهای فراموش شده او را به یاد آنها آورند و با ابلاغ دستورات خدا حجت را بر آنها تمام کنند، گنجهای پنهانی عقلها را آشکار سازند، و آیات قدرت خدای را به آنان نشان دهند...
13- در خطبه صد و پنجم نهج‏البلاغه امام علیه‏السلام بیناترین چشمها و شنواترین گوشها را چگونه توصیف می‏فرماید؟

[ صفحه 7]

ج: الا ان ابصر الابصار مانفد فی الخیر طرفه!
الا ان اسمع الاسماع ما وعی التذکیر و قبله!
آگاه باشید بیناترین چشمها آن است که شعاعش در دل نیکیها نفوذ کند! و شنواترین گوشها آن است که تذکر و یاد آوریها را در خود جای دهد!.
14- معنی واژه «الخابط» چیست؟
ج: کسی که در شب و در مسیر ناشناخته حرکت کند.
15- امام علیه‏السلام درباره تندرستی و عامل آن چه مطلبی را در کلمه قصار دویست و پنجاه و شش نهج‏البلاغه بیان می‏فرماید:
ج: صحه الجسد، من قله الحسد.
تندرستی مولود کمی حسادت است.
16- موضوع خطبه صد و پنجاه و سه نهج‏البلاغه چیست؟
ج: بیان پاره‏ای از صفات گمراهان و غافلان و اندرز مردم
17- معنای «جدب الارض» چیست؟
ج: زمینهایی که از نباریدن باران خشک و بی حاصلند.
18- درباره‏ی گفتگو و مباحثه با دانشمندان حضرت علی علیه‏السلام در عهد نامه مالک اشتر چه فرمانی به مالک می‏دهد؟
ج: و اکثر مدارسه العلماء، و مناقشه الحکماء، فی تثبیت ما صلح علیه امر بلادک، و اقامه ما استقام به الناس قبلک.
«با دانشمندان زیاد به گفتگو بنشین و با حکماء و اندیشمندان نیز بسیار به بحث بپرداز این گفتگوها و بحثها باید درباره‏ی اموری باشد که بوسیله آن وضع کشور را اصلاح می‏کند و آنچه موجب قوام کار مردم پیش از تو بوده است.»
19- بخشی از خطبه هشتاد و چهار نهج‏البلاغه درباره‏ی چه کسی می‏باشد؟

[ صفحه 8]

ج: بخشی از آن حاوی سخنان امام علی علیه‏السلام درباره عمرو عاص آلوده و ستمگر می‏باشد.
20- در نامه سی و یکم که وصیت نامه امام «ع» به فرزندش امام حسن علیه‏السلام می‏باشد، آن حضرت معیار قضاوت بین مردم را چگوه بیان می‏فرماید؟
ج: می‏فرماید:
یا بنی اجعل نفسک میزانا فیما بینک و بین غیرک، فاحبب لغیرک ما تحب لنفسک، و اکره له ما تکره لها، و لا تظلم کمالا تحب آن تظلم، و احسن کما تحب ان یحسن الیک...
پسرم! خویشتن را معیار و مقیاس قضاوت بین خود و دیگران بگیر! پس آنچه را برای خود دوست می‏داری برای دیگران دوست دار، و آنچه را برای خود نمی‏پسندی بر دیگران نیز مپسند. ستم مکن! همانگونه که دوست نداری به تو ستم شود. نیکی کن، همانطور که دوست داری نسبت به تو نیکی کنند،...
21- علی علیه‏السلام در خطبه اول نهج‏البلاغه مردم را در زمان میلاد مبارک پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله چگونه معرفی می‏فرماید؟
ج: و اهل الارض یومئذ ملل متفرقه، و اهواء منتشره، و طرائق متشتته، بین مشبه لله بخلقه، او ملحد فی اسمه، او مشیر الی غیره.
در آن روز (که او قدم به جهان گذارد) مردم زمین دارای مذاهب پراکنده و خواسته‏های ضد و نقیض، و جمعیتهایی متشتت بودند، عده‏ای خدای را به مخلوقش تشبیه می‏کردند، گروهی ملحد بودند و جمعی معبودهای دیگری غیر از خدای یگانه داشتند.
22- حضرت علی علیه‏السلام در خطبه صد و شصت نهج‏البلاغه حقیقت امید به خدا داشتن را چگونه بیان فرموده است؟

[ صفحه 9]

ج: می‏فرماید: یدعی بزعمه انه یرجوا الله، کذب و العظیم! ما باله لایتبین رجاوه فی عمله؟
فکل من رجا عرف رجاوه فی عمله.
(پاره‏ای) گمان می‏برند به خدا امیدوارند. (اما) سوگند به خداوند بزرگ که دروغ می‏گویند (اگر راست می‏گویند پس) چرا این امیدواری در عملشان به چشم نمی‏خورد زیرا هر کس امیدی داشته باشد می‏توان آن را در عملش مشاهده نمود.
23- معنای واژه «النسمه» چیست؟
ج: روح، جان
24- خطبه صد و ده نهج‏البلاغه حاوی چه موضوعاتی می‏باشد؟
ج: بیان ارکان دین و اشاره به برتری قرآن کریم
25- معنی واژه «الشجا» چیست؟
ج: استخوان یا هر چیزی که راه گلو را ببندد.
26- در عهد نامه مالک اشتر امام علیه‏السلام درباره سپاهیان چه مطلبی بیان می‏کند؟
ج: فالجنود، باذن الله حصون الرعیه، و زین الولاه، و عز الدین، و سبل الامن، و لیس تقوم الرعیه الا بهم.
اما سپاهیان با اذن پروردگار حافظان و پناهگاه رعیت، زینت زمامداران، عزت و شوکت دین و راههای امنیت هستند. و قوام رعیت جز به وسیله اینان ممکن نیست.
27- امام علی «ع» در کلام چهل و دوم نهج‏البلاغه مردم را از چه چیزی برحذر می‏دارد؟
ج: می‏فرماید: ایها الناس، ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان: اتباع الهوی و طول الامل،ای مردم! ترسناک‏ترین چیزی که از آن بر شما خائفم دو چیز است: پیروی از هوا و هوس و آرزوهای طولانی.

[ صفحه 10]

28- در نامه شماره سی و یکم که وصیت نامه امام علی علیه‏السلام به فرزندش امام حسن «ع» می‏باشد امام علیه‏السلام چه چیزی را به عنوان آفت عقل مطرح می‏فرماید؟
ج: و اعلم ان الاعجاب ضد الصواب، و آفه الالباب
بدان که عجب و غرور، ضد صواب و راستی و آفت عقل است.
29- امام علی علیه‏السلام در خطبه سوم نهج‏البلاغه هجوم مردم را برای بیعت با ایشان پس از کشته شدن خلیفه سوم (عثمان) چگونه توصیف می‏نمایند؟
ج: فما راعنی الا و الناس کعرف الضبع الی، ینثالون علی من کل جانب، حتی لقد وطی‏ء الحسنان، و شق عطفای، مجتمعین حولی کر بیضه الغنم.
ازدحام فراوانی که همچون یالهای کفتار بود مرا به قبول خلافت وا داشت، آنان از هر طرف مرا احاطه کردند، چیزی نمانده بود که دو نور چشمم، دو یادگار پیامبر «ص» حسن و حسین «ع» زیر پا له شوند، آنچنان جمعیت به پهلوهایم فشار آورد که سخت مرا به رنج انداخت و ردایم از دو جانب پاره شد! مردم همانند گوسفندانی (گرگ زده که دور تا دور چوپان جمع شوند) مرا در میان گرفتند.
30- امام علی علیه‏السلام در خطبه صد و شصت و یک درباره کسی که غیر از اسلام دینی برگزیند چه مطلی را می‏فرماید؟
ج: فمن یبتغ غیر الاسلام دینا تتحقق شقوته، و تنفصم عروته و تعظم کبوته، و یکن مابه الی الحزن الطویل و العذاب الوبیل.
کسی که جز اسلام آئینی برگزیند زیانش مسلم، دستگیره ایمانش گسسته و سقوط او شدید خواهد بود، و سرانجام غم و اندوهی طولانی و عذابی مهلک خواهد داشت.
31- واژه «ولیجه» به چه معنی است؟

[ صفحه 11]

ج: باطن انسان، آنچه که در قلب و ضمیر پنهان است.
32- امام علی علیه‏السلام سبب پذیرفتن امر خلافت را پس از کشته شدن خلیفه سوم در خطبه شقشقیه چگونه بیان می‏فرماید؟
ج: اما والذی فلق الحبه، و برا النسمه، لولا حضور الحاضر، و قیام الحجه بوجود الناصر، و ما اخذ الله علی العلماء الا یقاروا علی کظه ظالم، و لا سغب مظلوم، لا لقیت حبلها علی غاربها.
آگاه باشید! به خدا سوگند، خدائی که دانه را شکافت، و انسان را آفرید، اگر نه این بود که جمعیت بسیاری گردا گردم را گرفته، و به یاریم قیام کرده‏اند، و از این جهت حجت تمام شده است، و اگر نبود عهد و مسئولیتی که خداوند از علماء و دانشمندان (هر جامعه) گرفته که در برابر شکمبارگی ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند، من مهار شتر خلافت را رها می‏ساختم، و از آن صرف نظر می‏کردم.
33- موضوع خطبه‏ی صد و شانزدهم نهج‏البلاغه چیست؟
ج: در این خطبه امام علیه‏السلام یارانش را اندرز می‏دهد و تسلط حجاج سفاک بر آنها را پیش گویی می‏نماید.
34- واژه، «الشقاق» به چه معنی است؟
ج: جدایی، اختلاف
35- در وصیت چهل و هفتم نهج‏البلاغه در بخش نامه‏ها امام علیه‏السلام فرزندان خود حسن و حسین «ع» را درباره یاری ستمدیده چگونه سفارش می‏فرماید؟
ج: کونا للظالم خصما و للمظلوم عونا
دشمن سر سخت ظالم، و یاور و همکار مظلوم باشید.
36- در مورد تباه نکردن نعمتهای خداوند چه مطلبی در نامه شصت و نهم نهج‏البلاغه بیان شده است؟
ج: و استصلح کل نعمه انعمها الله علیک و لا تضیعن نعمه من نعم الله

[ صفحه 12]

عندک، و لیر علیک اثر ما انعم الله به علیک.
هر نعمتی که خداوند به تو داد نیکو دار و هیچ نعمتی از نعمتها را ضایع و تباه مساز! و باید اثر نعمتهایی که خدا به تو داده در تو دیده شود.
37- در خطبه نود نهج‏البلاغه امام علی علیه‏السلام در زمینه محاسبه اعمال انسان چه مطلبی را بیان می‏فرماید؟
ج: عباد الله، زنو انفسکم من قبل ان توزنوا، و حاسبوا من قبل ان تحاسبوا.
پیش از آن که مورد سنجش قرار گیرید خود را بسنجید، و قبل از آن که شما را به پای حساب ببرند، حساب خود را برسید.
38- معنی واژه «الوعثاء» چیست؟
ج: مشقت و سختیها در اصل به راه دشوار و صعب گفته می‏شود.
39- امام علی علیه‏السلام در نامه سی و یکم که وصیت به فرزندش امام حسن علیه‏السلام می‏باشد در مورد توجه انسان به اندازه و توان خود و برداشتن بار به حد طاقت چه مطلبی را بیان می‏فرماید؟
ج: فلا تحملن علی ظهرک فوق طاقتک، فیکون ثقل ذلک و بالا علیک.
بیش از تاب و تحمل خود بار بر دوش مگیر! که سنگینی آن برای تو وبال خواهد بود.
40- امام علی علیه‏السلام در کلام یازدهم نهج‏البلاغه در مورد آداب نبرد چه مطلبی را به فرزندش محمد حنفیه می‏فرماید؟
ج: تزول الجبال و لا تزل، غض علی ناجذک اعر الله جمجمتک، تد فی الارض قدمک. ارم ببصرک اقصی القوم، و غض بصرک، و اعلم ان النصر من عندالله سبحانه.
اگر کوهها متزلزل شوند تو تکان مخور! دندانهایت را به هم بفشار! جمجمه خویش را به خدا عاریت بده! قدمهایت را بر زمین میخکوب

[ صفحه 13]

کن! (همیشه نگاهت به پایان لشکر دشمن باشد که تا آنجا پیشروی کنی) کاملا (مراقب آنها باش و از آنچه باعث) ترس می‏شود چشم بپوش، و بدان نصرت و پیروزی از جانب خدای سبحان است.
41- در کلام صد و شصت و دو امام علی علیه‏السلام در پاسخ شخصی از طایفه بنی است که از آن حضرت پرسید: چگونه شما را از این مقامی (خلافت) که سزاوارتر بودید کنار نمودند چه مطلبی فرمود؟
ج: فرمود: فانها کانت اثره شحت علیها نفوس قوم، و سخت عنها نفوس آخرین، و الحکم الله، و المعود الیه القیامه
بدین جهت بود که عده‏ای بر این مقام بخل ورزیده، (و با نداشتن شایستگی آن را تصاحب کردند) و گروهی دیگر (خود ما) با سخاوت از آن صرف نظر کردند، حاکم و داور خداوند است و بازگشت در قیامت به سوی او.
42- معنای واژه «العبر» چیست؟
ج: جمع «عبره» مواعظ، پند و اندرز
43- امام علی علیه‏السلام در خطبه صد و هفتاد و شش شفای بزرگترین بیماریها را در چه چیزی بیان می‏کند؟
ج: قرآن و می‏فرماید: فان فیه شفا من اکبر الداء: و هو الکفر و النفاق، و الغی و الضلال در قرآن شفای بزرگترین بیماریها یعنی کفر و نفاق و گمراهی و ضلالت است.
44- معنای واژه‏ی «الذمایه» چیست؟
ج: حمایت، کفایت
45- در وصیت نامه سی و یکم امام علی علیه‏السلام درباره عفت و پاکدامنی چه مطلبی را برای فرزندش امام حسن علیه‏السلام بیان می‏فرماید؟

[ صفحه 14]

ج: و الحرفه مع العغه خیر من الغنی مع الفجور
ثروت کم همراه با عفت و پاکی و درستکاری بهتر است از ثروت فراوان توام با فجور و گناه.
46- با توجه به محتوای کلام دوازدهم نهج‏البلاغه، هنگامی که خداوند امام (ع) را در جنگ جمل پیروز ساخت و یکی از یارانش به ایشان گفت: چه خوب بود برادرم همراه ما بود و پیروزی شما را بر دشمن می‏دید! و در فضیلت این جهاد شرکت می‏کرد.
امام «ع» در این باره به او چه مطلبی فرمود؟
ج: فقال له علیه‏السلام: اهوی اخیک معنا؟ فقال: نعم، قال: فقد شهدنا،...
امام پرسید: آیا قلب و فکر برادرت با ما بوده است؟
عرض کرد آری فرمود: پس او هم در این جنگ با ما بوده و در ادامه فرمود (نه تنها او بلکه) آنان که در صلب پدران و رحم مادران عقیده‏ی آنها با ما هماهنگ است، و روش آنها روش ما است با ما در این جنگ شریک بوده‏اند! همانا بزودی متولد می‏شوند، و دین و ایمان به وسیله آنان نیرو می‏گیرد.
47- خطبه‏ی نود و هفتم نهج‏البلاغه در چه زمینه‏ای بیان شده و موضوعات آن چیست؟
ج: امام «ع» در این خطبه پیرامون یاران خود و یاران رسول‏خدا صلی الله علیه و آله مطالبی را بیان فرموده است.
48- معنی واژه‏ی «المنسک» چیست؟
ج: عبادت، محل عبادت
49- برترین مومنان در نامه شصت و نهم نهج‏البلاغه چه کسانی معرفی شده‏اند؟
ج: و اعلم ان افضل المومنین افضلهم تقدمه من نفسه و اهله و ماله

[ صفحه 15]

فانک ما تقدم من خیر یبق لک ذخره و ما توخره یکن لغیرک خیره.
بدان! برترین مومنان کسانی هستند که خود، خاندان و اموالشان را در راه خدا تقدیم کنند و از همه در این راه پیش گام‏تر باشند. زیرا هر چه از کارهای خیر را پیش فرستی، برای تو ذخیره خواهد شد و آنچه را که باقی گذاری خیرش، برای دیگران خواهد بود.
50- موضوعات خطبه صد و هفتاد و دو نهج‏البلاغه چیست؟
ج: ستایش خداوند و اشاره به روز شورا (روزی که خلیفه اول را برگزیدند) و سپس شکایت از قریش در یاری غاصبین خلافت، و انتقاد از بر پا کنندگان جنگ جمل.